Yahudilere Karşı Ayrımcı Deyiş, Deyim ve Atasözleri

• "(Bir yeri) havraya çevirmek": Kalabalık ve gürültülü yerleri betimlemek için kullanılan bu deyim, Yahudilerin ibadet merkezlerine ayrımcı bir atıf yapmaktadır.
• "Çıfıt": Büyük harfle başladığında "Yahudi" anlamına gelen bu terim, küçük harfle yazıldığında "hilebaz", "düzenbaz" anlamına gelmektedir.(1)
• "Çıfıt çarşısı gibi": Karmakarışık yerleri betimlemek için kullanılan anti-semitist bir deyim.
• "Çingene'den çoban olmaz, Yahudi'den pehlivan.": Bu ırkçı atasözüne göre, Çingene dürüst ve Yahudi cesur olmadığı için bunlar, sırasıyla, çoban ve pehlivan olamazlar.
• "Kelepir karşısında parlayan bir Yahudi gözüyle bakmak": Yahudileri açgözlü ve fırsatçı olarak göstermeyi amaçlayan bu ırkçı deyiş, Ömer Seyfettin'in "Keramet" adlı öyküsünde şu şekilde geçer: "Çiroz Ahmet kelepir karşısında parlayan bir Yahudi gözüyle bunlara baktı."
• "Musevi gibi kazan, fakat Bulgar gibi sarfet; mutlak zengin olursun.": Yahudilerin para kazanmak konusunda hünerli, Bulgarların ise paralarını harcamaya kıyamacayak kadar tutumlu olduğunu belirten bu deyiş, aslında bu iki ulusal kimliği ötekileştirme amacı güder. Nitekim bu deyiş, 27 Mayıs 1951 tarihli Milliyet gazetesi haberinde Bulgarları aşağılama amacıyla kullanılmıştır.(2)
• "palavra": İspanyolca "söz", "kelime" anlamına gelen "palabra" teriminin İspanyolca'nın "Ladino" adı verilen bir lehçesini konuşan Sefarad Yahudileri'ni aşağılamak için dile yerleşmiş bir anlam kayması.
• "Sarı Yahudi": Paraya düşkün anlamına gelen bu ırkçı deyiş, Yahudileri cimrilik ve paraya düşkünlükle özdeşleştirir.
• "Yahudi pazarlığı": Yahudilerin cimri olduğunu ima eden anti-semitist bir deyim.
• "Yahudi züğürtleyince eski defterleri açarmış.": Yahudileri aşağılayan ırkçı bir atasözü.

* Bu kategoriye katkıda bulunan Gülden Özkan, Elfe Dante ve Defne Jones’a teşekkür ederim.

1. TDK - Güncel Türkçe Sözlük.
2. "Demirperde Arkasında", Milliyet, 27.05.1951, www.gazetearsivi.milliyet.com.tr

Berlin Judisches Museum: Katledilen Yahudiler için Anıt