Ermeni ve Rumlara Karşı Ayrımcı Deyiş, Deyim ve Atasözleri

• "Agop'un kazı gibi yutmak": Yemeği çabuk ve açgözlü bir şekilde yemek anlamına gelen bu ırkçı deyim, Ermenileri açgözlülükle özdeşleştirir.
• "Erindiğinden Ermeni'ye dayı demek": Özellikle Gaziantep yöresinde üşengeç insanları betimlemek için kullanılan ırkçı bir deyim.
• "Ermeni!": "Ermeni" terimi, özellikle annelerin çocuklarına sinirlendiklerinde, "zalim", "eziyet eden" kişi anlamında kullandıkları ırkçı bir ünlemdir.
• "Ermeni dölü / Ermeni tohumu"/"Rum dölü / Rum tohumu": Ermenileri / Rumları aşağılamak için kullanılan bu deyim, Ermeni / Rum olmayan kişiler için kullanıldığında "hain" anlamına gelir. 
• "Ermeni feneri gibi dönmek"(1): Sözünde durmamak, çıkarına göre taraf değiştirmek anlamında kullanılan ırkçı bir deyim.
• "Ermeni gelini gibi (kırıtmak)": Türk Dil Kurumu'nun sözlüğünde halen bulunabilen, ağır ya da yavaş hareket etmek anlamında kullanılan bu ırkçı ve cinsiyetçi deyim, dolaylı olarak Ermeni kadınları aşağılama amacı güder.
• "Madem ki Ermeni, istemeden vermeli.": Hem ırkçı hem de cinsiyetçi olan bu argo deyiş, Ermenileri aşağılamak için uydurulmuştur.
• "Marika" ("Az ye de, kendine bir Marika tut." / "Sofrayı da Marika kaldırsın."): Cumhuriyet'in ilk yıllarında, İstanbul'da yaşayan fakir Rum ailelerin kızlarının ismi, genelde, "Marika" olurmuş ve bunlar, çoğunlukla, evlerde hizmetçi olarak çalışırmış. İçinde "Marika" isminin geçtiği bu ve benzeri deyişler, halen İstanbul'da yaşayan Rumlar ya da Batı Trakya göçmenleri arasında kullanılmaktadır.
• "palikarya" ("παληκαρια"): Yunanca'da "delikanlı" anlamına gelen "palikari" kelimesinin çoğulu olan bu kelime, Türkçe'de İstanbul'da yaşayan Rumlara ya da Yunan ve Kıbrıs askerlerine yönelik olarak "ödlek", "korkak" anlamında kullanılmıştır. "Caddede bir patırtı olmuyor mu, yüreğim hopluyor! "Palikaryalar bastı" diyerek aklım sıçrıyor." (Kemal Tahir - Yorgun Savaşçı)(2)
• "Rum hatunu yatakta, Ermeni hatunu mutfakta yapmak": Hem ırkçı hem de cinsiyetçi olan argo bir deyiş.
• "Şarabı dökülmüş Ermeni gibi susmak": Susup kalmak anlamında kullanılan ırkçı bir deyim.

* Bu kategoriye katkıda bulunan Gülden Özkan, Ersin Akyüz, Stavriani Zervakakou ve Önder Çırık'a teşekkür ederim.

1. Halit Bardakçı, Bütün Yönleriyle Ermenek. (1976)
2. Kemal Tahir, Yorgun Savaşçı, İstanbul, İthaki Yayınları, 3. Baskı, 2007, s. 192.

1915 Ermeni Tehciri Sırasında Ermeni Kadın ve Kız Çocukları

6-7 Eylül (1955) Olayları